Shafak is een ware story teller, zoals ze zichzelf noemt, en niet zomaar één. Niet voor niets staat zij bekend als ‘the most-read female author in Turkey’ en ook buiten Turkije mag ze rekenen op een toegewijd lezerspubliek. Haar taalgebruik is poëtisch en beeldend en Shafak weet op geheel eigen wijze polariserende tegenstellingen zoals the East versus the West, traditie versus modernisering en religie versus secularisatie met elkaar te verbinden. Wat het meest in het oog springt echter, is dat ze kritisch durft te zijn en zich, zowel impliciet als expliciet, uitlaat over religie, identiteit, de positie van vrouwen binnen een patriarchale samenleving en de huidige politieke cultuur in Turkije. Bewonderenswaardig. Haar uitgesproken mening heeft er namelijk al eens toe geleid dat Shakaf, naar aanleiding van haar roman The Bastard of Istanbul, in 2006 voor de rechter moest verschijnen wegens ‘belediging van de Turkse identiteit’. Maar Shafak blijft zich uitspreken over gewichtige zaken om zo te streven naar een meer kosmopolitisch wereldbeeld. 
In deze kleurrijke roman worden we meegenomen naar Istanbul en Oxford, gaan we terug in de tijd, naar de jaren 80 en het begin van de 21ste eeuw, en krijgen zo een steeds completer beeld van de hoofdpersoon, Peri. Het verhaal opent met een scene waarin de 35-jarige Peri en haar opstandige dochter in de auto op weg zijn naar een fancy dinner party waar een bonte verzameling big shots bijeen zal komen om te converseren over politiek én de meest gewilde designer tas.
Wanneer ze in een file terechtkomen, mijmert Peri over haar aversie tegen dit soort bijeenkomsten (ze zou liever thuis verdwijnen in een boek), maar dan wordt haar tas gestolen. Peri besluit de achtervolging in te zetten en belandt zo in een obscuur steegje waarbij ze niet alleen met haar schaduwkant maar ook met haar verleden wordt geconfronteerd. Shafak legt een mooie link naar Peri’s verleden door de Polaroid die uit haar portemonnee valt. De foto maakt slapende herinneringen in haar wakker en eenmaal, niet geheel ongehavend, beland aan tafel in de woning van een welgestelde zakenman, dwalen haar gedachten af naar het verleden. We leren Peri kennen als een sensitief, serieus, bescheiden en introvert meisje met een intens innerlijk leven dat haar toevlucht zoekt in boeken als haar ouders weer eens in een machtsstrijd zijn verwikkeld. Het wordt pijnlijk duidelijk dat haar ouders lijnrecht tegenover elkaar staan en in een liefdeloos huwelijk gevangen zitten: “They were as incompatible as tavern and mosque […] On the faded board of their marriage they each pushed forward, strategizing the next moves, capturing castles, elephants and viziers, aiming to deliver the ultimate defeat.” Nog pijnlijker is dat beide ouders proberen om Peri aan hun kant te krijgen. Moeder is strenggelovig, vader areligieus. Peri is zoekende, op zoek naar zichzelf en op zoek naar God, en voelt zich immer verloren: “[…] while some people were passionate believers and others passionate non-believers, she would always remain stuck in between.”
Peri’s honger naar kennis en toewijding aan haar studie maken haar tot een excellente leerling en de trots van haar vader. Volgens hem is educatie de weg naar progressie: “It was his most fervent wish. Peri – and hundreds of youngsters like Peri – would become an educated, idealistic, forward-thinking graduate who would rescue this country from its backwardness.” Zo geschiedt het dat Peri, voornamelijk om de droom van haar vader te verwezenlijken, uiteindelijk als student in Oxford, The City of Dreaming Spires, haar zoektocht voortzet. In Oxford ontmoet Peri de uitgesproken en vrijgevochten Shirin die (de posters en foto’s van Nietzsche, Forough Farrokhzad én Coldplay die aan haar muur prijken zijn veelzeggend) vurig afgeeft op haar afkomst en religie en de devote Mona, een eveneens gepassioneerde jonge vrouw die met trots haar hoofddoek en haar feministische visie (uit)draagt. Peri blijkt zich weer tussen twee tegenstrijdige visies te bevinden. Shirin maakt haar wegwijs in het studentenleven en spoort Peri aan om Professor Azurs seminar over God te volgen. Het duurt niet lang voordat Peri oog in oog komt te staan met de pedante, enigmatische professor, ook wel betiteld als “walking legend” door studenten. Alleen een select groepje wordt toegelaten tot zijn seminar. Hij laat Peri inzien dat de twijfel waaronder ze dikwijls gebukt gaat juist nodig is in de zoektocht naar de mogelijkheid van God en dat er een middenweg is, a Third Path. Gaandeweg komen we erachter dat Azur zijn onwetende studenten aan een controversieel experiment onderwerpt en worden er steeds meer vraagtekens geplaatst bij zijn omstreden manier van doceren en zijn relatie tot studenten. De wroeging die één van de voormalige studenten voelt jegens Azur zal verreikende gevolgen hebben, ook voor Peri.Weer terug in het heden, nog steeds in het huis van de zakenman, zien we hoe Peri, alhoewel op zachte toon, stelling begint in te nemen en haar stem laat horen. Tegen het einde van de roman brengt ze het verleden naar het heden en neemt een besluit dat getuigt van moed en karakter. Alhoewel niet alle personages even sterk zijn uitgewerkt en sommige scènes niet echt uit de verf komen, schildert Shafak een gelaagd beeld van Peri’s zoektocht en weet zij op een eigenzinnige manier twee werelden met elkaar te verweven.
Bekijk deze link om meer te weten te komen over Elif Shafak. Hier spreekt zij over “The Politics of Fiction”:
Janine Hospes
Janine heeft een voorliefde voor Engelse literatuur en laat zich graag inspireren door intrigerende verhalen. Elizabeth Bennet is één van haar favoriete personages en Ali Smith en Paul Auster behoren tot haar favoriete hedendaagse schrijvers. Voor F.A.L.L. Magazine zal zij recensies schrijven over de boeken die haar verrasten en jullie op de hoogte houden van leuke hotspots in boekenland.